Κείμενο συμπερασμάτων απο τη συζήτηση στο πάνελ της τέχνης , του πολιτισμού και της ιστορίας στην 3η Παναμερικάνικη Συνάντηση για την Οικονομία των εργαζομένων . (2018)

Όπως και στην προηγούμενη ενημέρωση αναφέρθηκε και τα 14 πάνελ που με περισσότερους από 60 εισηγητές που παρουσιάσθηκαν στην 3^η Παναμερικανική Συνάντηση για την Οικονομία των Εργαζομένων είχαν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και τα συμπεράσματα τους αξίζει να μελετηθούν

Το κείμενο των συμπερασμάτων του πάνελ για την ιστορία και τον πολιτισμό, έχει ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον, γιατί είναι η πρώτη φορά που σε διεθνή συνάντηση παράγεται ένα κείμενο με αυτό το περιεχόμενο. Βέβαια αφορά κυρίως το Μεξικό, όπου ξεκινά η προσπάθεια για συγκρότηση σύμπραξης για τα ιστορικά μνημεία. Όμως αξίζει να μελετηθεί το κείμενο, γιατί δίνει τροφή για πολλές σκέψεις και προβληματισμούς όχι μόνο σε πολιτιστικό επίπεδο, αλλά και σε κοινωνικο-πολιτικό

Το  παρακάτω κείμενο  είναι στα Ισπανικά και στα Ελληνικά, όπως και μερικές φωτογραφίες από το συγκεκριμένο πάνελ, αλλά και από τη συνάντηση

Μάκης Σταύρου.

ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΟ ΠΑΝΕΛ ΤΗΣ  ΤΕΧΝΗΣ, ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ  ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Σε αυτό το πάνελ συζητήθηκε η συμμετοχή και η ένταξη των εργαζομένων, των διανοούμενων, των καλλιτεχνών και των συλλογικοτήτων του πολιτισμού   σε ένα κίνημα, και τονίσθηκε η ανάγκη για τη συμμετοχική τους στη διαμόρφωση δημόσιων πολιτικών για τον πολιτισμό. Επισημάνθηκε η έλλειψη κατάλληλων χώρων για εκδηλώσεις που να τους διαχειρίζονται οι πολίτες με τρόπο που οι ίδιοι θα αποφασίζουν και με πνεύμα συνεργασίας. Η έλλειψη αυτή κάνει επιτακτική την ανάγκη για οικειοποίηση δημόσιων χώρων και μνημείων με την αξιοποίηση των δεσμών που σήμερα υπάρχουν ανάμεσα στις συλλογικότητες και τους καλλιτέχνες, με στόχο τη ημιουργία δικτύων από τα κάτω, που θα λειτουργούν με  αυτοδιαχείριση και αλληλεγγύη. Σε αυτή την κατεύθυνση είναι αναγκαία όχι μόνο η επικοινωνία μεταξύ τους αλλά και η επικοινωνία με εργαζόμενους σε άλλους τομείς παραγωγής, με συνδικάτα, με κοινωνικές  οργανώσεις, με κινήματα των πολιτών και των γειτονιών, λειτουργώντας με ισότιμες σχέσεις, αμοιβαιότητα και συνεργασία και με δέσμευση για την προστασία του κοινωνικού και φυσικού  περιβάλλοντος.

-Όπως από την τέχνη, την κουλτούρα και την εκπαίδευση οικοδομείται η κοινωνία, αντίστοιχα και η οικοδόμηση της πόλης χρειάζεται χώρους με κοινωνικό προσανατολισμό. Ο πολιτισμός δεν είναι θέμα διασκέδασης ή ψυχαγωγίας, αλλά συμβάλλει στη διαμόρφωση των υποκειμένων και σε μια πλουραλιστική συλλογικότητα και για το λόγο αυτό πρέπει να επιδιωχθεί η σύνδεσή του με τα συνδικάτα, με τους εργαζόμενους όλων των τομέων, προκειμένου μέσα από τη συναντήσεις να κατανοήσουν τις διαφορές τους  και να μπορούν να συζητούν και να οργανώνονται για να προστατέψουν και να προβάλλουν τον πολιτισμό. Για την υπεράσπιση των ιστορικών μνημείων είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε την ιστορία και οι χώροι του πολιτισμού να γίνουν χώροι συνάντησης των πολιτών για τη συζήτηση θεμάτων που αφορούν την κοινωνία. Πρόκειται για ζήτημα ζωής, διότι η ιστορία και ο πολιτισμός είναι τροφή για το μυαλό και την διαμόρφωση της ανθρωπότητας. Οι εργαζόμενοι/ες στον πολιτισμό παρεμβαίνουν με το έργο τους που έχει ανθρωπιστική  διάσταση που βελτιώνει τη ζωή όλων, με σεβασμό στο περιβάλλον

-Παρουσιάσθηκε και συζητήθηκε η πρόταση για τη διαχείριση των ιστορικών μνημείων και των χώρων του πολιτισμού από την κοινωνία και διότι η κοινωνία σε όλη την ιστορία έχει συμμετάσχει στη δημιουργία αυτού του πολιτισμού και αποτελεί μέρος του, τόσο συμβολικά αλλά και στην ανάδειξη της ιστορικής του σημασίας και ταυτότητας. Για το λόγο αυτό πρέπει η κοινωνία να  προστατεύσει από την εμπορευματοποίηση και την ιδιωτικοποίηση, μνημεία, πάρκα, σχολεία, κινηματογράφους, εκκλησίες, και επιχειρήσεις που σήμερα είναι μνημεία σημαντικά. Για την πόλη του Μεξικού έγινε η πρόταση να αναπτυχθεί αυτό το κίνημα ξεκινώντας από το ιστορικό κτίριο της φοιτητικής εστίας

-Πρόσφατα έχει αναληφθεί πρωτοβουλία για τη δημιουργία μιας σύμπραξης για τον πολιτισμό, με την προϋπόθεση της διατήρησης της  διαφορετικότητας και της ταυτότητας, που έχει ο καθένας, συμπεριλαμβανομένης προσφοράς του καθενός με τη δική του  ευαισθησία, δημιουργικότητα,  εκφραστικότητα και το συμβολισμό που αυτές παράγουν για την κοινωνία. Ωστόσο, η κατάσταση των εργαζομένων στον τομέα του πολιτισμού είναι επισφαλής και αμφισβητούμενη εξαιτίας της αντίληψης που έχει η κυβέρνηση για τον πολιτισμό καθώς: δεν είναι στην  προτεραιότητα, ούτε θεωρείται βασική  για τις δημόσιες πολιτικές η  επίλυση προβλημάτων υποδομών, ενώ η απροθυμία και η άγνοια να αντιμετωπίσουν τον πολιτισμό σαν  κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης, οδηγεί την κυβέρνηση στο να προσφέρει  επιλεκτικά συμβάσεις, επιχορηγήσεις και υποτροφίες σε άτομα προσκείμενα σε αυτήν  ευνοώντας με τον τρόπο αυτό τις πελατειακές σχέσεις.

 -Όσον αφορά την τη συμμετοχική διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων στις διάφορες περιοχές, εμποδίζεται η οριζόντια λειτουργία των συλλογικοτήτων που θα επέτρεπε την άμεση παρέμβαση της κοινωνίας, αφού οι εκδηλώσεις και οι παρουσιάσεις είναι προκαθορισμένες και  οι χώροι προσβάσιμοι μόνο από ορισμένους επιτήδειους. Από την άλλη πλευρά, η καθυστέρηση των πληρωμών στους εργαζόμενους στον πολιτισμό δημιουργεί σοβαρά προβλήματα και είναι  αποτέλεσμα της έλλειψης νομικής και συνταγματικής αναγνώρισης του έργου τους.  Για όλα αυτά που θεωρούμε πολύ σημαντική τη συμμετοχή μας στις δημόσιες  πολιτικές και την  διατύπωση προτάσεων στους θεσμούς για έργα και δράσεις και έχουμε επεξεργαστεί ένα σύνολο προτάσεων στο οποίο  διατυπώνεται η εξής προβληματική: Στο άρθρο 3 του Συντάγματος που αφορά τις λειτουργίες του κράτους σχετικά με την εκπαίδευση  να προστεθούν και οι έννοιες του πολιτισμού και της τέχνης, και στη συνέχεια να αρχίσει η επεξεργασία αντίστοιχων διατάξεων με σκοπό να ενταχθούν και αυτές στο νόμο για τα  δικαιώματα στον πολιτισμό των κατοίκων και των επισκεπτών της πόλης του Μεξικού, που δημοσιεύτηκε στις 22 Ιανουαρίου του προηγούμενου χρόνου  και  να αρχίσουν  να εφαρμόζονται.

- Από την άλλη πλευρά, εργαζόμαστε σε δράσεις όπως: η δημιουργία μιας ομάδας παραγωγής εναλλακτικής μουσικής στην οποία θα συμμετέχουν πολλές συλλογικότητες και θα μπορεί λειτουργώντας με οριζόντιο τρόπο να έχει  πρόσβαση κάθε γειτονιά, συνοικία ή περιοχή. Με τον ίδιο τρόπο έχει ήδη πραγματοποιηθεί ένα φεστιβάλ χορού που  οργανώθηκε από όλους για όλους. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, οι εργαζόμενοι στο χώρο του πολιτισμού σκέφθηκαν την ιδέα της δημιουργίας μιας  συνέλευσης για τον πολιτισμό που θα λειτουργεί και σαν υπηρεσία διαχείρισης των θέσεων εργασίας  σε αυτό το χώρο, μια ιδέα που έχουμε αρχίσει να εξετάζουμε, αλλά με δεδομένη την πολυπλοκότητα και τα προβλήματα που αυτή έχει, προς το παρόν δεν είμαστε έτοιμοι. Ωστόσο, είναι ένα σημείο όπου πρέπει να εργασθούμε και να εξετάσουμε τις διάφορες πτυχές, λαμβάνοντας υπόψη την επισφάλεια της εργασίας των καλλιτεχνών και το περιορισμένο εύρος του έργου τους, με δεδομένο μάλιστα ότι δεν απολαμβάνουν βασικά δικαιώματα όπως αυτό της της υγείας, της κατοικίας,  των διακοπών κ.λπ. -

-Με τον ίδιο τρόπο που θα πρέπει να συμμετέχουμε στη διαμόρφωση  δημόσιων πολιτικών, προβάλλοντας και  διαδίδοντας αυτή την ανάγκη     χωρίς να μπούμε σε γραφειοκρατικές διαδικασίες  και με στόχο το διάλογο, την πολιτιστική παραγωγή και την παρέμβαση με βάση τις προτάσεις μας. για τον πολιτισμό Πρέπει να δημιουργήσουμε μια διαφορετική σχέση με την κυβέρνηση με μία άλλη οπτική και όχι με πελατειακές σχέσεις, και να λειτουργούμε ούτε σαν εργοδότες ούτε σαν υπάλληλοι, αλλά να εξασφαλισθούν αξιοπρεπείς αμοιβές για το έργο των καλλιτεχνών, να μπορούν να χρησιμοποιούν αξιοπρεπείς χώρους για  την πραγματοποίηση δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων και  με τη συμμετοχή βεβαίως των πολιτών προς τους οποίους απευθύνονται οι εκδηλώσεις. Εκτός από αυτό  θα πρέπει να διασφαλίζεται και να γίνει σεβαστή όχι μόνο η πρόσβαση και η χρήση των χώρων αυτών από τους καλλιτέχνες και τους πολίτες, για πολιτιστικές εκδηλώσεις, αλλά και να καλούνται στους χώρους αυτούς οι πολίτες σε συναντήσεις για συζητήσεις και άλλες συλλογικές δράσεις. 

-Η συμμετοχή σε τέτοιου είδους συναντήσεις, όπου ανταλλάσσονται  εναλλακτικές εμπειρίες από διάφορες μορφές οργάνωσης και διαμορφώνονται προτάσεις για την αντιμετώπιση της επισφάλειας της κοινωνίας που δημιουργείται από το σημερινό  οικονομικό μοντέλο, είναι σημαντική και μπορεί να συμβάλλει στη μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στα κινήματα στις γειτονιές, στα κοινωνικά κινήματα και στα κινήματα για τον πολιτισμό με στόχο την αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών.  Όμως η ρευστή και ασταθής η οικονομική και  εργασιακή κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι καλλιτέχνες, αλλά και οι  μορφές οργάνωσης που χρησιμοποιούν  συχνά οδηγεί στο να μην αναγνωρίζονται σαν ένα κομμάτι του εργασιακού τομέα, αν και  η ύπαρξη και η λειτουργία τους κάνει φανερό ότι με την εργασία τους προσφέρουν στην οικονομία. Παράλληλα είναι  γεγονός ότι η ενασχόλησή τους με τον πολιτισμό τους προσφέρει τα μέσα για να δημιουργούν και να παρουσιάζουν νέες καινοτόμες μορφές παρέμβασης που προκαλούν προβληματισμό, και με τον τρόπο αυτό οι ιδέες και οι εμπειρίες τους, όταν γίνουν γνωστές, δημιουργούν ενδιαφέρον και σε άλλους κατηγορίες εργαζομένων.

-Είναι αναγκαίο η καλλιτεχνική κοινότητα και τα κοινωνικά κινήματα να μάθουν να οργανώνουν τη δράση  στο πλαίσιο μιας οικονομίας ανεξάρτητης, αυτόνομης, αλληλέγγυας και αυτοδιαχειριζόμενης και σε αυτή την κατεύθυνση έχει πολύ μεγάλη σημασία η συλλογική συμμετοχή σε επίπεδο γειτονιάς. Η συλλογική εργασία στις γειτονιές, που προαναφέρθηκε δεν σημαίνει ότι θα λειτουργήσει συντεχνιακά, αλλά ότι από τη δημιουργική ικανότητα αυτών που συμμετέχουν θα διαμορφώνονται προτάσεις που θα γνωστοποιούνται και θα συζητιούνται. Στο βαθμό που όλοι καταλαβαίνουμε ότι στο πλαίσιο του συστήματος ζούμε  είμαστε σε έναν πόλεμο και ότι οι περιοχές που ζούμε, το έδαφος και οι πόροι αμφισβητούνται, πρέπει να δημιουργήσουμε ένα συμμετοχικό κίνημα με ηγετικά χαρακτηριστικά που θα αναλάβει τη συγκρότηση μιας πολιτικής οντότητας, την οποία θα ελέγχουν οι πολίτες. Στόχος μας θα είναι αυτή η οντότητα να  επικρατήσει σα μορφή οργάνωσης και να προβάλει την αυτοάμυνα σαν δυνατότητα που δημιουργεί δράσεις, ώστε να φθάσουμε  στο «δια ταύτα» αναλαμβάνοντας υπεύθυνα και το ρίσκο του κινδύνου με ότι αυτό συνεπάγεται. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να δημιουργήσουμε αλληλέγγυες δομές αυτοάμυνας με συγκεκριμένους στόχους και δική τους οργανωτική δομή, για να προλάβουμε κινδύνους, που οφείλονται στην κοινωνική αστάθεια και την εξαθλίωση της εργασίας του καθενός

Αυτό θα επιτρέψει να δημιουργηθούν και συμμαχίες ισότιμες και πλουραλιστικές για τη συγκρότηση συμμετοχικών συλλογικοτήτων με επίκεντρο την ιστορία, τον πολιτισμό και την αμοιβαία κατανόηση, και βέβαια στις συναντήσεις των συλλογικοτήτων θα εκφράζεται η αναγνώριση και ο σεβασμός στην  αξιοπρέπειας των άλλων, η  αναγνώριση της διαφορετικότητας με ισότητα που θα συμβάλλει στην εξάλειψη των πρακτικών των διακρίσεων και του αποκλεισμού. Επίσης θα συμβάλλει στο να διαμορφωθεί, να διαδοθεί και να είναι ανοικτή στην κοινωνία η ιδέα των “ρόλων” που “καλούνται να αναλάβουν” οι γυναίκες, οι οποίες έχουν μετατραπεί σε θύματα της άδικης μεταχείρισης τόσο στο χώρο εργασίας όσο και στα καθήκοντα της δουλειάς στο σπίτι, η οποία σύμφωνα με εκτιμήσεις αντιστοιχεί στο 25% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, χωρίς όμως να έχει μετρηθεί επακριβώς ούτε έχει υπολογισθεί γενικευμένα η αντιστοιχία της συμμετοχής για την υλοποίηση αυτών των εργασιών ανάμεσα στις γυναίκες και τους άνδρες.

Είναι σημαντικό να επιμείνουμε για την καθιέρωση της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας στις συμμαχίες που δημιουργούνται, γιατί με τον τρόπο αυτό οι διάφορες συλλογικότητες θα μπορούν να διαχειρίζονται και τα οικονομικά των προγραμμάτων που υλοποιούν δίνοντας έμφαση στη δημιουργικότητα και στην  αλληλέγγυα οικονομία με σεβασμό στο περιβάλλον και τα ανθρώπινα δικαιώματα και με στόχο να πετύχουμε πλήρη και αξιοπρεπή ανάπτυξη στηριγμένη στη φιλοσοφία του Buen Vivir.

Μετά από αυτές τις σκέψεις, προκειμένου να διαμορφωθεί ένα κοινό όραμα για τη ιστορία, τον πολιτισμό και την τέχνη στους εργαζόμενους σε διάφορους τομείς, πιστεύουμε ότι θα πρέπει να ζητηθεί η σύνδεση του περιεχομένου όλων των πάνελ που παρουσιάσθηκαν στην 3^η Συνάντηση για την Οικονομία των εργαζομένων και να εργαστούμε  από κοινού προκειμένου να την  αξιοποιήσουμε και να  γίνει από εδώ το κάλεσμα για τη συγκρότηση μιας σύμπραξης για τα ιστορικά μνημεία και τα μνημεία του πολιτισμού

Εισηγητές:

• Μάκης Σταύρου, ιστορικός, από της Ελλάδα, μέλος της Σύμπραξης για τα Ιστορικά Μνημεία και μέλος της Εναλλακτικής Δράσης 

“Η διαχείριση των μνημείων της ιστορίας και των χώρων του πολιτισμού σαν κοινά αγαθά από την ίδια την κοινωνία”

• Gerardo Carrillo, μουσικός και συνδιοργανωτής της Συνέλευσης για τον πολιτισμό στην Πόλη του Μεξικού                                                                                                                                “Η Συνέλευση για τον πολιτισμό: Οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό, οι δημόσιες πολιτικές και οι προκλήσεις”
  
•  Mayra León, εργαστήριο βιβλίων της κολεκτίβας για την τέχνη στο Almoxcalli,(Μεξικό):
  “Η στρατηγική της αυτοδιαχείρισης της σύνδεσης μέσω της τέχνης και της ανεξαρτησίας των συλλογικοτήτων με σκοπό τη δημοσιοποίηση κειμένων πολιτικού περιεχομένου χωρίς να περνούν λογοκρισία”; 
• Fernando Zaragoza Chávez Alquimia, δημοσιογράφος στο Μεξικό για την τέχνη και τον πολιτισμό:
  “Η αναζήτηση δημόσιων χώρων για τον πολιτισμό”
• Sergio González, από την πλατφόρμα γειτονιάς 06600 και το παρατηρητήριο της συνοικίας Χουάρες, συντονιστής της R.A.T.(Συναντήσεις σε καλλιτεχνικούς χώρους για ανταλλαγή απόψεων) και από το πρόγραμμα στη γειτονιά y proyecto “ Από γειτονιά σε γειτονιά”
  “H συλλογική οικονομία στις συνοικίες της πόληςl” 
• Συντονίστρια Laura Nava Arontes, από την κολεκτίβα Brujula Metropolitana,
  Πόλη του Μεξικού, χώρος, Talleres Aragón, 9 Νοεμβρίου 2018

                 RELATORIA DE LA MESA DE ARTE  CULTURA Y HISTORIA 

Se abordó  en esta mesa la participación e inclusión de los trabajadores –creadores, intelectuales, artistas- y colectivos de la cultura, señalando la participación en la intervención de construcción de políticas públicas, la carencia de espacios apropiados para eventos y el manejo discrecional o corporativo de ellos,  la necesidad de la apropiación de los espacios y monumentos públicos, la vinculación existente por crear entre las redes de colectivos y artistas bajo modelos de autogestión solidarios, su necesidad de interrelación al interior y con otros sectores de trabajadores productivos, grupos, sindicatos, organizaciones sociales, movimientos ciudadanos y barriales, con los que pertenecen, promoviendo relaciones equitativas, de inclusión, de cooperación y comprometidas con el entorno y medio ambiente.

-Desde el arte, cultura, y educación se construye la sociedad y la construcción de la ciudad necesita suelo  con vocación social; la cultura no es un tema de diversión o entretenimiento, contribuye a la construcción de sujetos y comunidad plural y se debe buscar conectarla a los sindicatos, a los trabajadores de todos los sectores, para en el encuentro aprender de las diferencias para dialogar, organizarse, proteger y promover la cultura; se requiere conocer la historia para defender los monumentos y lugares culturales al ser espacios de reunión de la ciudadanía, para el debate de temas que atañen a la colectividad; es un asunto de vida, porque la historia y la cultura son alimentos para la mente y la construcción de humanidad. Las y los trabajadores de la cultura intervienen desde un proyecto de dimensión humana que mejore la vida de todos, con respeto al medio ambiente.

-Se planteó la propuesta de gestionar monumentos históricos y espacios culturales por parte de la sociedad ya que la comunidad ha participado y ha sido parte de su construcción tanto en el simbolismo, su significado histórico e identitario, por lo que hay que rescatar de la comercialización y privatización,  los monumentos, jardines, escuelas, cines, iglesias, empresas. En Ciudad de México surgió la propuesta de detonar este movimiento iniciando con el edificio hitorico de  la Casa del Estudiante.

- Recientemente se ha trabajado en la constitución de un gremio de cultura, bajo el concepto de la diversidad e identidad donde cabemos todos, e incluir el trabajo relacionado con la sensibilidad, creatividad, la expresividad y lo simbólico de la sociedad. Sin embargo la situación de los trabajadores de la cultura, es precaria, y ambigua y la percepción gubernamental de la cultura también: En las políticas públicas al no ser prioritaria ni fundamental, como resolver problemas de infraestructura, y ante el desconocimiento de considerar a la cultura como motor de desarrollo cuando hay contratación se priorizan los espectáculos de entretenimiento o es selectiva con contratos, apoyos y becas que son apropiados por algunos pocos, propiciando el clientelismo gubernamental.
En la parte comunitaria para el ejercicio de la cultura en los territorios no se permite el desarrollo horizontal, que permite la intervención directa en la comunidad, los eventos y presentaciones están preestablecidos, los espacios apropiados por algunos, y por otro lado la tardanza y demora en el pago a los trabajadores culturales es muy problemático, esto es resultado de la falta de reconocimiento administrativo, y constitucional a los trabajadores de la cultura como trabajadores. Por todo esto consideramos muy importante incidir en las políticas públicas, desarrollar propuestas de proyectos para las instituciones, hemos elaborado un manual donde se considera desde las bases esta problemática: se ha planteado que en el artículo 3o de la Constitución en lo referente a las funciones del estado para la educación incluir el concepto de cultura y arte, y de ahí empezar la elaboración de la reglamentación procedente, para la Ley de Derechos Culturales de los Habitantes y Visitantes de la Ciudad de México, publicada el 22 de enero pasado, para que se pueda empezar a aplicar.
Por otro lado estamos trabajando en proyectos como: la creación de una productora de música alternativa que sea multi-institucional y permita incidir en cualquier barrio y colonia o territorio de manera horizontal, Y del mismo modo ya se aprobó la realización de un festival de danza de todos para todos. Es importante señalar que a lo largo de este proceso los trabajadores culturales han pensado en la Asamblea de las culturas como en una agencia de colocación de empleo, situación que estamos empezando a considerar pero dada su complejidad y problemática por el momento no lo somos, sin embargo es un punto en el que se tiene que trabajar y combinar varios aspectos, ante la precariedad y pauperización del trabajo del artista, que no goza de los derechos elementales de salud, casa, vacaciones etc.

-Del mismo modo que se debe incidir en la construcción de políticas públicas, de estímulo, difusión, acompañamiento, sin entrar en la burocracia, incentivar la producción y el debate y la mediación cultural. Se debe construir desde los diferentes actores de la cultura una vinculación diferente con el gobierno, desde otra óptica, no bajo una relación clientelar, como empleador ni como patrocinador, sino de recibir remuneraciones dignas por su trabajo, tener derecho a espacios dignos, disponibles para la realización de las actividades, acondicionados para eventos culturales, así como para el público al que son dirigidos. No solo el acceso y uso de dichos espacios, debiera ser garantizado, y respetado sino también la inclusión plural en convocatorias, la difusión y acompañamiento

-La participación en este tipo de foros, donde se comparten experiencias alternativas de organización y respuestas a la precariedad de la sociedad generada por el modelo económico imperante, es importante y debiera generar una mayor participación entre los movimientos barriales, sociales, culturales, para compartir alternativas, sin embargo  la situación económica, laboral, ambigua y volátil que encaran estos grupos, muchas veces también lleva a este gremio a no reconocerse ellos mismos como integrantes del sector de trabajadores, pese que para su existencia y desarrollo requieren de integrarse en la economía, a pesar que la via cultural ofrece los medios para la gestación y visualización de formas de intervención novedosas que suscitan la reflexión y cuyas experiencias pueden compartirse y generar interés entre los demás sectores de trabajadores. 

Es necesario que la comunidad artística y los movimientos sociales aprendan a realizar proyectos desde la economía autónoma, independiente, autogestiva y solidaria siendo de suma importancia la participación en el territorio barrial, comunitario para incidir en él. Dicho trabajo barrial no significa corporativizar, sino que desde la capacidad creativa involucre, proponga, difunda y comparta. En la medida que todos entendamos que bajo este sistema vivimos una guerra y que el territorio,- suelo, recursos, todo lo que territorio implica- está en disputa, se tiene que generar un liderazgo comunitario, asumido como una postura política, ciudadana, para prevalecer, y también considerar la autodefensa como una capacidad para generar proyectos y llegar a la “plaza tomada” asumiendo con responsabilidad el cierto nivel de riesgo que ello implica, por lo que se deben crear autodefensas propositivas, organizativas, solidarias, en la prevención de riesgos debido a la precariedad social y pauperización de trabajo de todos.

Esto permitiría generar alianzas equitativas, plurales, para la construcción de comunidades, cuyo punto de encuentro seria la historia, lacultura y el aprendizaje mutuo, donde el encuentro plural parta del reconocimiento y respeto a la dignidad del otro, al reconocimiento de la diversidad, con equidad que permita eliminar prácticas discriminatorias o excluyentes así como modificar la idea compartida y extendida socialmente  sobre los “roles” que les “corresponde a asumir” a las mujeres que las han convertido en victimas de trato inequitativo en los espacios laborales, y en el trabajo de labores domésticas, el cual no obstante ser equivalente al 25% del Producto Interno Bruto, no es remunerado y tampoco se ha generalizado esa corresponsabilidad entre hombres y mujeres para su realización. Es importante insistir en la  construcción de autonomía e independencia basados en proyectos económicos creados bajo subjetividades diferentes con economía solidaria, creatividad y con respeto al medio ambiente y a los Derechos Humanos para lograr un desarrollo pleno y digno que nos lleve al buen vivir.

-A raíz de estas reflexiones para poder integrar la visión para la historia , la cultura y el artede los diversos sectores de trabajadores, consideramos que debe convocarse a una integración de las diversas mesas de trabajo que se presentaron en el 3º Encuentro para vincular los proyectos y trabajar articuladamente y aprovechar el Encuentro de los trabajadores en este foro para que de ahí surja la convocatoria para la creacón de un gremio sobre los monumentos de lai historia y de la cultñura

Ponentes:  

 Makis Stavrou, histriador de Grecia Miembro de la Acción Alternativa (Enallaktiki Drasi) y la Asociación de los Moumentos de la Historia y de la Cultura

 “La Gestión de monumentos históricos y espacios culturales como bienes comunes por parte de la propia sociedad”

Gerardo Carrillo, músico y co-organizador de Asamblea por las Culturas de la Ciudad de México:

“La Asamblea por las Culturas: trabajadores de la cultura, políticas públicas y retos.”

 Mayra León, Taller de libros de Artista Colectivo Almoxcalli (México):

“Estrategia autogestiva de vinculación a través del arte e independencia para publicar contenido político sin pasar por la censura”;

Fernando Zaragoza Chávez Alquimia Méxicox, revista de arte y cultura:

“La búsqueda de espacios públicos para la cultura”

Sergio González 06600 Plataforma Vecinal y Observatorio de la Colonia Juarez y Co-coordinador de R.A.T.(Residencias artísticas por intercambio) y proyecto del Barrio P´al Barrio

“La economía colectiva urbano barrial”

Coordinación Laura Nava Arontes colectiva Brujula Metropolitana,

Ciudad de México, Talleres Aragón, 09 de noviembre 2018